Vitale tuin voor meer vrijheid voor mensen met dementie

Naar buiten gaan is niet vanzelfsprekend voor verpleeghuisbewoners met dementie: negentig procent van hen blijft de hele dag binnen. Met haar promotieonderzoek De Vitale Tuin wil Melanie van der Velde daar verandering in brengen. ‘Ook voor deze bewoners moet naar buiten gaan weer deel uitmaken van het dagelijks leven.’

Goedbedoelde cocon
Toen ze als psycholoog werkte, zag Melanie van der Velde dat er voor bewoners veel letterlijke en figuurlijke drempels waren om naar buiten te gaan. ‘Iedereen kon zien dat de bewoners het heerlijk vonden om buiten te zijn. In plaats van stress of gedragsproblemen was er plezier en konden bewoners genieten. Maar iedereen zag ook dat het gebouw, de manier van werken en het beleid - de fysieke, sociale en organisatorische omgeving

Praktijk en wetenschap hand in hand
Ze vervolgt: ‘Als onderzoeker wilde ik te weten komen hoe we het voor elkaar kunnen krijgen dat naar buiten gaan wel een normaal onderdeel van de dag is.’ Door een stapsgewijze procedure werden de wensen en behoeften van bewoners, familieleden en personeelsleden tijdens het ontwerpproces geïntegreerd met aanbevelingen uit het wetenschappelijk onderzoek. Zo is er een enquête uitgezet om deze wensen op te halen en een checklist ontwikkeld met informatie uit de wetenschap. De tuin is ontworpen door tuin- en landschapsarchitect Els Beekhuis van der Weijde, in samenwerking met de projectgroep van het verpleeghuis en vertegenwoordigers van verschillende disciplines binnen de organisatie (zoals ergotherapeuten, fysiotherapeuten en psychologen). Vanuit ieders expertise streefden zij de beste ervaring voor bewoners na, constant rekening houdend met veiligheid en beleving.

Wetenschappelijke onderbouwing
Had dit project ook succesvol kunnen zijn zonder wetenschappelijk onderzoek? Melanie van der Velde: ‘Nee, deze tuin had nooit zo goed ontwikkeld kunnen worden zonder goede onderbouwing van wetenschappelijk onderzoek. Ik wist dat omdat ik dit als psycholoog op een andere locatie al had geprobeerd zonder wetenschappelijk onderzoek. Ondanks de aanleg van een mooie tuin, leerde ik dat het nog complexer was dan ik had verwacht om het naar buiten gaan in een passende omgeving onderdeel te laten zijn van de dagelijkse zorgpraktijk. En dat zie en hoor je vaker. Er worden prachtige verpleeghuistuinen aangelegd, maar er wordt bijna niet meer gebruik van gemaakt dan voorheen. Door ons onderzoek weten we met welke punten we rekening moeten houden in het ontwerp, maar ook wat geadviseerd wordt met betrekking tot het proces van het ontwerpen van de tuin.’

Proeftuin aanpassen aan behoeften
De Vitale Tuin is en blijft een proeftuin, benadrukt de onderzoeker. ‘We maken gebruik van evidence based practice, observeren, evalueren en passen aan waar nodig. En ondanks mijn kritische aard vind ik de tuin magisch geworden. Er is tot in detail over nagedacht, alle cliënten, mantelzorgers en zorgprofessionals kunnen er gebruik van maken, het is natuurlijk en biodivers en echt een oase vlak bij de stad.’

De promovenda sluit met een mooie boodschap voor de zorgprofessionals af: ‘Nuttig wetenschappelijk onderzoek voor het verpleeghuis kan niet bestaan zonder de samenwerking met zorgmedewerkers. Zorgmedewerkers zijn dé experts op onder andere het gebied van het dagelijks leven van de verpleeghuisbewoners. Weet dat, erken je waarde en gebruik het om de dag van morgen een stukje beter te maken, niet alleen voor de bewoners, maar ook voor jezelf.’

Onderdeel van dit onderzoek is het herinrichten van een verpleeghuistuin op basis van evidence based practice (EBP). Het onderzoek wordt uitgevoerd in een samenwerkingsverband tussen Pieter van Foreest, de academische netwerken ouderenzorg Universitair Netwerk voor de Care sector Zuid- Holland (UNC-ZH) en Academische Werkplaats Ouderenzorg Limburg (AWO Limburg).
 

Bron: Vitale tuin voor meer vrijheid voor mensen met dementie (vilans.nl)
Lees meer: https://www.vilans.nl/actueel/verhalen/onderzoek-vitale-tuin-vrijheid-dementie