Cliëntvertegenwoordiging door contactpersoon en/of vertegenwoordiger

Op deze pagina vindt u informatie over (wettelijke) vertegenwoordiging en contactpersoonschap. Want: Wat is nu eigenlijk het verschil? Wie mag deze rol vervullen? En: Wat wordt er dan van u verwacht?

Contactpersoon of vertegenwoordiger?

Een contactpersoon is degene via wie Pieter van Foreest het contact met familie onderhoudt. Vertegenwoordiger is degene die namens de cliënt medische en (zorg)beslissingen kan nemen. De functies kunnen door dezelfde persoon worden vervuld, maar ook door verschillende personen.

Wilsonbekwaamheid en vertegenwoordiging

De behandelend arts kan bij de opname of start van de zorg bepalen of de cliënt wilsbekwaam is. Bij het bepalen van wilsbekwaamheid gaat het om de vraag of de cliënt de gevolgen van de eigen handelingen, situatie of beslissingen nog kan begrijpen. Een wilsonbekwame cliënt dient te allen tijde een vertegenwoordiger te hebben.

Contactpersoonschap en vertegenwoordiging bij wilsbekwame cliënten

Aan iedereen die bij ons in zorg komt, wordt gevraagd een contactpersoon aan te wijzen. Een cliënt die wilsbekwaam is, kan zelf aangeven wie de rol van contactpersoon gaat vervullen. De contactpersoon fungeert voor de medewerkers van Pieter van Foreest als aanspreekpunt voor de familie en andere naasten. De contactpersoon wordt gebeld als er wat aan de hand is met de cliënt, geeft het bericht door aan andere familieleden en zorgt ervoor dat de familie zonodig in actie komt, maar zorgt ook voor praktische zaken zoals bijv. dat er (gewassen) kleding aanwezig is en andere persoonlijke spullen. Er kan een tweede contactpersoon worden aangewezen, maar deze zal alleen benaderd en geïnformeerd worden als de eerste contactpersoon niet bereikbaar is.

Advies: Wijs een vertegenwoordiger aan

De cliënt wordt geadviseerd om direct bij aanvang van de zorg, zeker bij cliënten met een diagnose (beginnende) dementie als zij daartoe nog in staat zijn, een (machtigings)formulier in te vullen en te ondertekenen om vast te leggen dat de contactpersoon, of een andere persoon, de cliënt mag vertegenwoordigen in situaties waarin de cliënt niet of niet meer voldoende in staat zal zijn om de eigen belangen te behartigen. Als de contactpersoon daartoe wordt aangewezen, wordt deze daarmee vertegenwoordiger. Hij wordt daartoe immers door de cliënt schriftelijk gemachtigd. Dus: het kan soms voorkomen dat de vertegenwoordiger iemand anders is dan de contactpersoon. Dit machtigingsformulier wordt opgenomen in het zorgdossier.  

U kunt het machtigingsformulier hier terugvinden en downloaden 

In het geval niet of niet tijdig een machtigingsformulier is ingevuld en de cliënt komt in een situatie dat deze niet in staat meer is om de eigen belangen te behartigen, dan is vastgelegd in de WGBO (Wet op de Geneeskundige Behandelingsovereenkomst) wie mag optreden als vertegenwoordiger (zie hieronder).

Vertegenwoordiging bij wilsonbekwame cliënten

Cliënten die niet meer (geheel) wilsbekwaam zijn en (meestal) op een psychogeriatrische afdeling verblijven, dienen altijd een vertegenwoordiger te hebben, omdat zij niet of niet meer voldoende in staat zullen zijn om hun eigen belangen te behartigen. Dit heet dan geen contactpersoon, maar zij treden wel op als aanspreekpunt voor medewerkers van Pieter van Foreest. Een (gedeeltelijk) wilsonbekwame cliënt kan vaak nog wel aangeven wie zij als vertegenwoordiger willen, of in sommige gevallen: wie in ieder geval niet.

Indien de cliënt niet in staat is om een vertegenwoordiger aan te wijzen, dan staat in de wet WGBO (Wet op de Geneeskundige Behandelingsovereenkomst) vastgelegd in welke volgorde mensen mogen optreden als vertegenwoordiger van de cliënt, t.w.:

1. Curator[1] of mentor[2]. Deze is benoemd door de kantonrechter.
2. Schriftelijk gemachtigde. Deze is benoemd door de cliënt zelf in een schriftelijke  verklaring op het moment dat de cliënt wilsbekwaam was.
3. Echtgenoot, geregistreerde partner of levensgezel, tenzij deze persoon dat niet wenst.
4. Ouder, kind, broer of zus, grootouder, kleinkind, tenzij deze persoon dat niet wenst (binnen deze groep geeft de wet geen rangorde aan, de familie moet hierin zelf een keuze maken).

Wat als het niet lukt om een vertegenwoordiger te vinden?

Soms komen de kinderen, broers en zussen er niet uit wie de vertegenwoordiger wordt. Dan zal, indien mogelijk, de behandelend arts beoordelen wie het meest geschikt is om de belangen van de cliënt als vertegenwoordiger te behartigen.

Mocht niemand van de familie willen optreden als vertegenwoordiger, of er is geen geschikte vertegenwoordiger, of er is onenigheid binnen de familie over wie vertegenwoordiger moet zijn, dan wordt Maatschappelijk Werk ingeschakeld om een vertegenwoordiger aan te laten stellen door de kantonrechter (mentor of curator). In de tussentijd dient de behandelend arts als goed hulpverlener te handelen in het belang van de cliënt.

Ook wanneer een andere naaste, of vriend of vriendin, de vertegenwoordiging op zich wil nemen, dient dit via de rechter te worden geformaliseerd door officieel als mentor/curator te worden benoemd.  

Mocht er geen geschikte vertegenwoordiger binnen het netwerk van de cliënt zijn, dan kan er gekozen worden voor het benoemen van een mentor van een professionele organisatie (extern). Meer informatie hierover vindt u op: https://www.rechtspraak.nl/Onderwerpen/Mentorschap/Paginas/procedure-mentorschap-aanvragen.aspx

Wat doet de vertegenwoordiger? En wat mag de vertegenwoordiger verwachten?

• De vertegenwoordiger is eerste en enige aanspreekpunt voor de medewerkers en behandelend artsen van Pieter van Foreest over het medisch behandelbeleid en zorggerelateerde zaken (zorgplan, verzorging e.d.).
• De vertegenwoordiger is aanspreekpunt voor de overige familie en andere relaties van de cliënt en informeert deze over de zorg en behandeling en de situatie van de cliënt, ook in noodsituaties.
• De vertegenwoordiger geeft namens de cliënt wel of geen toestemming voor een medische behandeling, met als doel dat behandeling plaatsvindt zoals de cliënt dat (waarschijnlijk) gewild zou hebben; deze toestemming is mede gebaseerd op (eerder) geuite wensen van de cliënt.
• De vertegenwoordiger geeft (gevraagd en ongevraagd) advies bij het nemen van beslissingen die van invloed zijn op de directe zorgverlening.
• De vertegenwoordiger heeft recht op alle informatie die voor een goede vertegenwoordiging nodig is en mag, indien gewenst, het dossier inzien. Medewerkers gaan wanneer toestemming of advies nodig is, daarvoor in gesprek met de vertegenwoordiger.
• De vertegenwoordiger zorgt voor praktische zaken van de cliënt, zoals bijv. kleding, persoonlijke spullen e.d.

Mocht in uitzonderlijke gevallen naar het oordeel van de behandelend arts de vertegenwoordiger niet handelen in het belang van de cliënt, dan kan hij de vertegenwoordiger passeren door te handelen als ‘goed hulpverlener’.

Heeft u vragen naar aanleiding van deze informatie of twijfelt u of dit in uw situatie goed geregeld is? Vraag het na op de afdeling of benader het maatschappelijk werk (email: maatschappelijkwerk@pietervanforeest.nl.